چسب های نشاسته ای

این چسب ها را از خمیر یا نشاسته مانیوک، سیب زمینی، گندم، ذرت و برنج به دست می آورند. این چسب ها به علت ارزانی، سهولت استفاده و مقاومت نسبی که در مقابل رطوبت و محیط دارند، در تهیه بسته های کاغذی و مقویی و گاه لبه چسبانی مورد استفاده قرار می گیرند. چسب های نشاسته ای با آب رقیق می شوند و از نشاسته، سود سوزآور و ترکیبات بوراکس ساخته می شوند. به دیل اهمیتی که این چسب، به خصوص در ساخت مقوا دارد، در مورد آن بیشتر توضیح داده می شود.

در استفاده از چسب نشاسته به ویژه در تهیه مقوای فلوت دار باید نکات زیر را در نظر داشت:

• چسب نشاسته در مجاورت سود به صورت ژله در آمده و بعد از سخت شدن و عمل چسباندن به حالت کریستال در می آید (بوراکس اثر سود را از بین می برد)؛
• چسب نشاسته باید در رطوبت های بالا و زیر صفر ترد و شکننده نشود و تا حد ممکن ضد رطوبت باشد؛
• چسب نشاسته نباید کف کرده و مواد ژله ای داشته باشد و باید تا عمق مناسب در کاغذ نفوذ نماید؛
• در مصرف چسب نشاسته در بسته بندی و تهیه مقوا باید به درجه حرارت کاغذ، رطوبت کاغذ و میزان جذب آب به وسیله کاغذ توجه نمود.

برای ساخت چسب نشاسته از روش های گوناگونی که تقریبا نزدیک هم می باشند، استفاده می شود:

• روش اول:

1700  لیتر آب و 400 کیلوگرم نشاسته را با هم مخلوط کرده سپس 10 کیلوگرم بوراکس اضافه نموده و 20 دقیقه مخلوط می نماییم. در مخزن دیگری 600 لیتر آب ریخته و حرارت می دهیم تا به دمای 60 الی 65 درحه سانتی گراد برسد، سپس 100 کیلو نشاسته در آن ریخته و مخلوط می کنیم. بعد 12.5 کیلوگرم سود کاستیک به آن اضافه کرده و  15 تا 20 دقیقه هم میزنیم تا نشاسته، ژله ای شود. محتوی ظرف اول و دوم را مخلوط و مدت 20 دقیقه هم میزنیم.

• روش دوم

100 لیتر آب و 100 کیلوگرم نشاسته را در دمای 50 درجه سانتی گراد حرارت داده و بعد 14 کیلوگرم سود کاستیک به آن اضافه نموده و 15 دقیقه هم می زنیم. در ظرف دیگری 1500 لیتر آب را با 500 کیلوگرم نشاسته و 10 کیلوگرم بوراکس مخلوط می نماییم. سپس عمل اختلاط را به مدت 20 دقیقه ادامه داده و بعد محتوی دو ظرف را مخلوط می کنیم.

چسب های آلی مصنوعی: به علت این که غالبا برای پلیمریزاسیون نیاز به حرارت و فشار دارند و قیمت آن ها بالا می باشد، کمتر در بسته بندی کاغذی و مقوایی استفاده می شوند از خصوصیات چسب های مصنوعی می توان به مقاومت مکانیکی زیاد، پایداری در برابر عوامل فساد بیولوژیکی، پایداری در برابر حرارت (تا حدی) و قدرت چسبندگی زیاد اشاره نمود.

چسب های آلی مصنوعی به دو صورت گرما سخت و گرما نرم می باشند. 

• چسب های گرما سخت: دارای 4 نوع متداول اوره فرمالدئید (UF)، ملامین فرمالدئید (MF)، فنل فرمالدئید (PF) و رزرسین فرمالدئید (RF) می بااشند. چسب های اوره فرمالدئید از اوره تهیه و به صورت شربت غلیظی می باشند، البته ممکن است به منظور نگهداری بهتر، این چسب ها را به صورت پودر تهیه نمایند. این چسب به حالت سرد و گرم قابل استفاده است. چسب های ملامین فرمالدئید تقریبا مشابه چسب های اوره بوده و مقاومت بیشتری نسبت به رطوبت دارند. چسب های فنل فرمالدئید به صورت شربت قهوه ای رنگ بوده و تقریبا همیشه گرم مصرف می شوند. این چسب ها در مقابل رطوبت مقاومند. چسب های رزرسین فرمالدئید بسیار گران بوده و در مقابل رطوبت بسیار مقاوم و اغلب به صورت گرم مصرف می شوند.

چسب های گرما سخت بیشتر در صنایع چوب مصرف داشته و برای پلیمریزاسیون به دمای بیشتر و طولانی تری نیازمند می باشند. این چسب ها گران بوده و لذا در بسته بندی و مقوا سازی به جز در موارد خاص، تقریبا مصرف نمی شوند.

• چسب های تغییر شکل دهنده در گرما: شامل چسب های سلولزی، پلی وینیلیک، کائوچوی طبیعی و چسب های متفرقه می باشند. این چسب ها در اثر حرارت نرم شده و در مقابل آب و رطوبت مقاوومت زیادی ندارند. از میان چسب های این گروه، چسب های پلی وینیلیک که در ایران به چسب چوب معروفند، اهمیت بیشتری داشته و در لبه چسبانی جهت تهیه کارتن و گاه جهت تهیه بسته استفاده می شوند. پایه چسب های وینیلیک را استات پلی وینیل با فرول شیمیایی زیر تشکیل می دهد:

در هنگام مصرف این چسب ها رطوبت باید بین 8 تا 12 درصد باشد. از محاسن این چسب، سرعت و سعولت عمل، تمیز بودن کار، قابلیت ارتجاعی و مقاومت زیادنسبت به کشش می باشد. از معایب این چسب، گرای مواد اولیه، ناپایداری در آب و نرم شدن در حرارت را می توان نام برد.

علاوه بر چسب های مایعی که شرحشان گذشت، می توان از مخلوط چسب ها به منظور دستیابی به خواص بینابینی، بهبود کیفیت، کاهش هزینه و غیره استفاده نمود.

چسب های نواری 

اساس این چسب ها آغشته نمودن یک لایه نازک از مواد چسبنده طبیعی یا مصنوعی است. این لایه های آغشته می توانند از جنس های مختلف باشند.

• نوار چسب های پارچه ای: اعم از الیاف طبیعی و مصنوعی که اغلب به چسب های آلی مصنوعی آغشته می باشند و در ضخامت و عرض های مختلفی تولید می شوند. این چسب ها به صورت خود چسب هستند.
• نوار چسب های پلاستیکی: فیلم های نازک پلاستیکی که آغشته به چسب های آلی مصنوعی بوده و در ضخامت و عرض های مختلفی تولید می شوند. نوع خاصی از این نوار چسب ها فقط برای بسته های حاوی مواد خطرناک به کار می روند. این چسب ها نیز به صورت خود چسب می باشند.
• نوار چسب های فلزی: فویل های فلزی که اغلب آلومینیومی هستند. این ورقه ها آغشته به چسب های آلی مصنوعی بوده و انواع متنوعی دارند. این چسب ها، خود چسب و در برابر حرارت مقاوم تر از چسب های دیگر می باشند.
• نوار چسب های کاغذی: بعضی از این نوار چسب ها را باید در یکی از سطوح آن که قبلا آغشته شده است به وسیله آب مرطوب نمود و بعد چسباند. این گونه چسب ها به صورت خود چسب و آب چسب تولید می شوند و از نظر ضخامت، عرض، رنگ و سایر خصوصیات بسیار متنوع می باشند.

مواد پلاسنیکی متفرقه

مواد پلاستیکی شامل تسمه ها، دکمه ها، اتصالات، دستگیره ها و غیره می شوند. موارد متفرقه مانند قیود، نبشی ها و گوشه های چوبی، پلاستیکی و به ندرت فلزی که در گوشه ها، زوایا و ستون ها، برای افزایش استحکام یا اتصال مقوا در تهیه بسته های سخت و سنگین نیز می توان جزو مواد مصرفی به حساب آیند.