• روش مکانیکی: مبنای این روش جداسازی فیبرها از یکدیگر به کمک تجهیزات و انرژی مکانیکی است. در این روش از انواع مختلف آسیاب ها استفاده می شود. راندمان تولید در این فرآیند بسیار بالا بوده و حدود 95 درصد تا 98 درصد می باشد. اما خمیر به دست آمده مقاومت زیادی ندارد.
• روش شیمیایی (راندمان 40 تا 55 درصد)
  • فرآییند قلیایی: به فرآیندی گفته می شود که ماده فعال در محلول شیمیایی آن، قلیایی می باشد که مهم ترین آنها فرآیند سودا و فرآیند سولفات یا کرافت است.
  • فرآیند اسیدی: به فرآیندی گفته می شود که ماده فعال در محلول شیمیایی آن، اسیدی می باشد.
  • فرآیند سولفیت خنثی: به فرآیندی گفته می شود که ماده فعال در محلول شیمیایی خنثی باشد (که مهم ترین فرآیند نیمه شیمیایی در دنیاست).
  • روش نیمه شیمیایی – نیمه مکانیکی: در این فرآیند خرده چوب ها تحت تاثیر مواد شیمیایی تا حدودی نرم می شوند و بقیه عملیات با روش های مکانیکی ادامه می یابد. بازده این روش بین 55 تا 90 درصد است.

یادآوری: روش محاسبه بازده طبق فرمول زیر می باشد:

100*خمیر تولید شده و خشک شده در گرمخانه / وزن چوب اولیه خشک شده در گرمخانه = بازده

• مقایسه دو روش شیمیایی مهم در تهیه خمیر کاغذ
  • مزیت های فرآیند کرافت (قلیایی)
    • محکم ترین خمیر را تولید می کند؛
    • از سیستم بازیابی موثر و قوی برخوردار است؛
    • با انواع گونه های چوبی کار می کند؛
    • وجود پوست را تحمل می کند.
• مزیت های فرآیند سولفیت (اسیدی)
  • • خمیر روشن تولید می کند که رنگ بری آن آسان است؛
    • بازده در مرحله رنگبری زیاد است؛
    • پالایش خمیر آسان است.

تهیه خمیر کاغذ از کاغذهای باطله

در این روش ضایعات کاغذ از ابتدا تفکیک نموده و سپس در آب حل می کنند و پس از پالایش اولیه و غربال کردن، به وسیله شناورسازی جوهرهای استفاده شده را با حباب هوا بر روی محلول آورده و جداسازی می کنند. انواع کاغذ باطله که در دنیا مورد استفاده مختلف قرار می گیرند، در استاندارد ملی ایران به شماره 5106 طبقه بندی شده اند که با شماره های اشاره شده در این استاندارد ملی (کدها) در حال حاضر بین کلیه کشورها تجارت می شوند.

لازم به ذکر است که استفاده از کاغذ باطله به دلایل زیست محیطی، سهولت خمیرسازی و استفاده کمتر از منابع انرژی، آب و همچنین آلودگی هوا، اشتغال زایی و سایر موارد در کل دنیا مورد توجه ویژه قرار گرفته است. در کشور ما نیز با توجه به کاهش جنگل های شمال از 3/4 میلیون هکتار به 1/5 میلیون هکتار در طی سه دهه اخیر و افزایش مصرف سرانه کاغذ، این امر مورد توجه قرار گرفته است. در آنالیزی که توسط سازمان بازیافا مواد بر روی زباله های شهری انجام شده، به طور متوسط میزان کاغذ و مقوای بازایافتی 8/84 درصد از کل زباله بوده است که رقم بالایی بوده و تفکیک و جمع آوری کاغذهای باطله برای بازیافت در کشور را به یک شرورت عاجل تبدیل نموده که در نتیجه آن، از شدت تهاجم به جنگل ها کاسته می شود. علاوه بر این، تأمین کمبود کاغذ و خمیر مورد نیاز به صورت واردات نیز زیان غیر قایل توجیهی را به اقتصاد کشور تحمیل نموده است.

در حال حاضر، کارخانجاتی که از کاغذ باطله به عنوان ماده اولیه استفاده می کنند از فناوری جدیدتری برخوردار بوده و در حال حاضر فعال هستند به شرح جدول 2-8 .

•  تهیه خمیر های حل شونده

خمیرهای حل شونده برای تبدیل شیمیایی سلولز به فرآورده هایی مانند ریون، سلوفان، استات سلولز، نیترات سلولز و کربوکسی متیل سلولز مورد استفاده قرار می گیرند. تولید این خمیر در نوع خود یکی صنعت مهم به شمار می آید و از برخی از این فرآورده ها نظیر سلوفان در صنعت بسته بندی بسیار استفاده می شود.

خمیرهای حل شونده با نوعی فرآیند کرافت یا سولفیت تهیه می شوند. در هر دو مورد، تولید سلولزی بهنسبت خالص و یکنواخت مورد نظر است و در این فرآیند، لیگنین و همی سلولزها ناخالصی تلقی شده و باید حذف شوند. برای تهیه این خمیرها، سوزنی برگان مواد اولیه اصلی هستند. اما از بعضی از پهن برگان نیز می توان استفاده کرد. خالص ترین خمیر (محتوی 99 درصد آلفا سلولز) از لینتر پنبه به دست می آید.

• شناسایی انواع خمیر کاغذ

جهت شناسایی انواع خمیر کاغذ یعنی خمیر کاغذ ساخته شده از چوب یا گیاهان غیر چوبی، خمیر کاغذ شیمیایی، مکانیکی و نیمه شیمیایی یا خمیرهای کاغذ رنگ بری شده، نیمه رنگ بری شده و یا رنگ بری نشده می توان از محلول های شناساگر مختلفی استفاده کرد که به راحتی قابل تهیه می باشد. پس از جداسازی الیاف کاغذ از یکدیگر و آغشته کردن آنها به یکی از محلول های شناساگر رنگی، الیاف را به کمک لام و لامل در زیر میکروسکوپ مشاهده کرده و از رنگ ایجاد شده می توان دریافت که خمیر کاغذ به کدام گروه از گونه های چوبی و غیر چوبی تعلق دارد و به چه روشی تهیه شده است.

این محلول ها شامل هرزبرگ، لوفتن مزیت، الکساندر، ویلسون و سلگر بوده و روش تهیه آنها و همچنین جداول رنگ های ایجاد شده به طور مشروح در استاندارد ملی به شماره 1417 مندرج می باشد.

جهت توضیح بیشتر در این مورد به طور مشورح طرز تهیه رنگ هرزبرگ و رنگ های ایجاد شده در پست بعدی اعلام می شود.