سوم دی‌ماه 98 طی مراسمی «موافقت‌نامۀ تأمین مالی طرح تولید کاغذ ملی در استان خوزستان» امضا شد. رجانیوز به‌مناسبت این اقدام مهم ، گزارشی از وضعیت کاغذ در طی دو سال اخیر ارائه می‌کند.
پایگاه تحلیلی خبری هم اندیشی:روز سه شنبه سوم دی‌ماه 98 طی مراسمی «موافقت‌نامۀ تأمین مالی طرح تولید کاغذ ملی در استان خوزستان» امضا شد. این مراسم با حضور محمد مخبر رئیس ستاد اجرایی فرمان امام(ره)، مدیرعامل صندوق توسعۀ ملی، مدیرعامل بانک ملی، مدیرعامل بانک صنعت و معدن، مدیرعامل بانک پارسیان و مدیرعامل بانک سپه برگزار شد. رجانیوز به‌مناسبت این اقدام مهم ، گزارشی از وضعیت کاغذ در طی دو سال اخیر ارائه می‌کند:

دلار سه برابری، کاغذ پنج برابری!
سال‌های متمادی است که کاغذ مسئلۀ اصلی صنعت نشر کشور است و مشکلات بسیاری را به اهالی فرهنگ بالآخص ناشران و تولیدکنندگان محتوا تحمیل کرده است. در این بین مشکلاتی که ناشی از مدیریت ضعیف دولت در بخش‌های اقتصادی کشور است باعث شد تا در تابستان 97 شوک غیرقابل‌باوری به بازار ارز وارد شود و قیمت دلار به سه برابر قیمت افزایش پیدا کند. اما این افزایش قیمت دلار برای ناشران پایان ماجرا نبود و سیر صعودی و ناگهانی قیمت دلار باعث افزایش افسارگسیختۀ قیمت کاغذ در بازار شد. به‌طوری که قیمت کاغذ تحریر که در زمستان 96 با قیمت، بندی 70 تا 80 هزار تومان معامله می‌شد، به بالای 500 هزار تومان رسید و در برخی ایام قیمت کاغذ به 600 هزار تومان نزدیک شود. این بدین معناست که بخش اعظمی از ناشران کشور در معرض خطر نابودی قرار گرفتند و منجر به آن شد که خبر تعطیلی ناشران یکی پس از دیگری به گوش برسد و سرمایۀ ناشران در کمتر از چند هفته به یک پنجم کاهش پیدا کند.

کارگروه بی‌تدبیری و ناامیدی
پس از کش و قوس‌های فراوان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با تشکیل کارگروهی در تابستان 97 اقدام به ساماندهی وضعیت کاغذ کرد و عهده‌دار توزیع کاغذ یارانه‌ای توسط اتحادیه شرکت‌های تعاونی ناشران ایران (آشنا) در بین ناشران شد. در همان روزهای آغازین فعالیت این کارگروه اعلام شد انبارهای کشور به اندازۀ یک سال و نیم می‌توانند نیاز کشور به کاغذ را تأمین کنند اما به یکباره طی چند هفته بسیاری از انبارها خالی شد و نتوانست جوابگوی تقاضای ناشران باشد. در این وضعیت وزارت ارشاد با محوریت معاونت فرهنگی که متولی اصلی رسیدگی به مشکلات ناشران در کشور است، امیدوار بود با واردات کاغذ مشکل را برطرف کند، اما علی‌رغم ورود ارشاد به واردات و توزیع کاغذ یارانه‌ای روند صعودی قیمت کاغذ نه تنها متوقف نشد بلکه این روند افزایشی همچنان ادامه پیدا کرد و بعضا قیمت کاغذ یارانه‌ای با کاغذ آزاد 400هزار تومان تفاوت داشت. کارگروه که ریاست آن را رئیس سازمان سینمایی! برعهده دارد، علاوه بر مشکلات مدیریتی متعدد در سامانۀ توزیع کاغذ و کمبود کاغذ در بازار، وزارت ارشاد با تحریم‌هایی رو به رو است که واردات کاغذ را با سختی مواجه می‌کند. دورزدن تحریم‌های آمریکا از یک سو هزینه‌های واردات کاغذ را افزایش می‌دهد و از سویی دیگر باعث کندی ورود کاغذ به کشور می‌شود، به شکلی که ناشران برای دریافت کاغذ دولتی و یارانه‌ای باید ماه‌ها منتظر باشند تا ارشاد به شکل قطره‌چکانی بخشی از نیازشان را تأمین کند.

نامۀ مطالبۀ ده تشکل صنف نشر به چهار عضو هیئت دولت
اخبار کشف انبار قاچاق کاغذ، دستگیری سلطان کاغذ، افزایش قیمت زینک و جوهر، گرانی کاغذ و در نتیجه گرانی کتاب و کاهش توان خرید مردم حاکی از ضعیف شدن روز به روز صنعت نشر کشور است و این موضوع باعث ناامیدی ناشران و اهالی کتاب از حسن تدبیر مسئولین شده است. همین نگرانی‌ها و فعالیت‌های سودجویانۀ کارخانه‌های تولید کاغذ خصوصی بود که باعث شد تا در اسفند 97، ده تشکل فعال نشری طی نامه‌ای به معاون اول رئیس جمهور، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزیر صنعت معدن و تجارت و رئیس سازمان برنامه و بودجۀ کشور خواستار تمهید سرمایه‌گذاری زیربنایی در امر تولید کاغذ در داخل کشور جهت تأمین نیازهای فرهنگی و صنعتی کشور شدند.

تذکرات متعدد رهبر معظم انقلاب برای حل مشکل کاغذ
وضعیت کاغذ در حالی به شدت دچار التهاب شد که در مقاطع مختلف رهبر معظم انقلاب دربارۀ حل مشکل کاغذ به مسئولان مختلف در دولت‌های گوناگون تذکر داده بودند. سی ‌و دومین دورۀ نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران (اردیبهشت 98) رهبر معظم انقلاب طی بازدید از نمایشگاه و در واکنش به ابراز نگرانی مجمع ناشران انقلاب اسلامی دربارۀ وضعیت کاغذ کشور به وزیر ارشاد تذکر دادند تا با همکاری وزیر صمت مشکل کاغذ را حل کنند و فرمودند: « کاغذ را باید بتوانیم در داخل تولید کنیم. به آقای روحانی هم گفته‌ام به هر حال باید مشکل کاغذ حل شود. این‌طور نمی‌شود که بگوییم زیرساخت نداریم».
پس از تأکیدات رهبر معظم انقلاب مبنی بر تولید داخلی کاغذ و استغنای صنعت نشر کشور از کاغذ وارداتی که مشکلات بسیاری را برای ناشران بوجود می‌آورد ستاد اجرایی امام(ره) طرح ساخت کارخانۀ تولید کاغذ را در دستور کار خود قرار داد و پس از کارشناسی‌های بسیار در سوم دی ماه 98 خبر «موافقت‌نامۀ تأمین مالی طرح تولید کاغذ ملی در استان خوزستان» اعلام شد.

صمت به کدام سمت می‌رود؟
درحالی که انتظار می‌رفت وزارت صنعت معدن و تجارت پس از تأکیدات رهبر معظم انقلاب، وضعیت تولید کاغذ در داخل کشور، واردات کاغذ و اصلاح روند قیمت‌گذاری آن را به‌طور جدی در دستور کار خود قرار دهد اما شواهد حاکی از آن است که این وزارتخانه تغییر چندانی را در خصوص روند اقدامات خود ایجاد نکرده و اهتمامی به اصلاح این موضوع ندارد. این در حالی‌ است که وزارت صمت می‌تواند با حل مشکلات کارخانه‌های خصوصی تولید کاغذ در کشور که یا روند تولید خود را متوقف کرده‌اند و یا تغییر کاربری داده‌اند، بخشی از نیاز کشور به کاغذ را تأمین کند. علاوه بر این باتوجه به فشارهای اقتصادی و فرهنگی آمریکا و اروپا علیه اقتصاد و فرهنگ کشورمان، خودکفایی در تولید کاغذ و مدیریت آن، زمینۀ «استقلال فرهنگی» را به وجود خواهد آورد. حال سؤال این است که نگاه وزارت صمت به کدام سو معطوف است؟ استقلال فرهنگی یا …

اقدام انقلابی و استراتژیک ستاد اجرایی فرمان امام(ره)
ارتقای فرهنگ در جمهوری اسلامی ازجمله مهم‌ترین اهداف انقلاب اسلامی است که یکی از پایدارترین نمادهای فرهنیگ کشور، حوزۀ کتاب و نشر است. لذا ساماندهی صنعت نشر کشور اهمیت بالایی در گفتمان انقلاب اسلامی دارد. از همین روی ستاد اجرایی فرمان امام(ره) در راستای تأمین کاغذ مورد نیاز کشور، طرح تولید کاغذ ملی در خوزستان که بناست طی سه سال آینده اجرایی شود را کلید زد تا صنعت نشر کشور را از برکات این اقدام انقلابی و استراتژیک بهره‌مند گرداند. اجرای این پروژه که با سرمایه‌گذاری ۴۶۷ میلیون دلاری صورت گرفته است، ضمن جلوگیری از خروج سالانه ۲۸۵ میلیون دلار ارز، از قطع شدن ۶ میلیون اصله درخت تنومند در سال جلوگیری می‌کند، چراکه این کارخانه از تکنولوژی نوین دوستدار محیط زیست بهره می‌برد و با راه‌اندازی آن دانش فنی کشور درحوزه کاغذسازی توسعه خواهد یافت. علاوه بر این این اقدام می‌تواند زمینه‌ساز خودکفایی کشور از واردات کاغذ باشد و در راستای حفظ استقلال فرهنگی خدمت برزگی به فرهنگ کشور نماید.

منبع خبر: مرکز اطلاعات کاغذ ایران