کنترل کیفیت بسته بندی، آزمون ها، روش های آزمون، تجهیزات، لوازم آزمایشگاهی و معیارهای کنترل کیفیت

بسته های کاغذی و مقوایی با توجه به این که به چه مصرفی می رسند و برای چه محصولی در نظر گرفته می شوند، باید دارای خصوصیات ویژه ای باشند. لذا علاوه بر بازدید ظاهری، آزمایش های مختلفی روی آن ها صورت می گیرد؛ به عنوان مثال جعبه های کارتنی برای قوطی های فلزی محتوی مواد غذایی باید دارای مقاومت های ویژه ای باشند. علاوه بر مقاومت، یک سری خصوصیات دیگر نیز اغلب مورد توجه می باشد؛ مثلا ابعاد و سطح اشغالی در کانتینر، پالت و سایر موارد.

گاهی به دلیل شرایط محیطی حمل و نقل، مقصد، انبار و غیره ممکن است آزمایش های خاصی نسبت به عوامل متغیر احتمالی انجام شود. لذا تعیین چهار چوب مشخصی برای آزمون های کنترل کیفیت بدون در نظر گرفتن کالا و نوع بسته میسر نمی باشد و معیار کنترل کیفیت با توجه به اقلام، شرایط محیطی منطقه، وسیله حمل و نقل، وزن و سایر موارد معین می شوند.

آزمون های کنترل کیفیت روی مواد اولیه (مقوا یا کاغذ) و گاهی روی بسته های مقوایی و کاغذی خالی و یا پر صورت می گیرد.

در ادامه، عناوین مهم ترین آزمون های کنترل کیفیت که بعضی از آن ها در مورد کاغذ و مقوا مشابه می باشد، آمده است و به چند نمونه از آزمون های مهم دیگر اکتفا می شود.

آزمون های متداول در بسته بندی های کاغذی و مقوایی

• فشار عمودی
• غلتاندن
• فشار جانبی (افقی)
• مقاومت به ترکیدن
• ضربه عمودی
• سقوط آزاد
• ضربه افقی
• لرزش
• پاشیدن آب
• قسمت های اتصال بسته ها

آزمون های متداول برای مواد اولیه (کاغذ و مقوا)

• لهیدگی در مقوای فشنگی (فلوت دار)
• مقاومت به لایه، لایه شدن مقوا در جهت عمود بر سطح ورقه
• نفوذپذیری به هوا
• فشردگی مقوای فلوت دار نسبت به فشار عمود بر موازات فلوت
• میزان مقاومت به جدا شدن لایه های دیواره بسته های مقوایی
• مقاومت لایه های خارجی و داخلی به ترکیدن
• مقاومت به سایش
• آزمون های مقاومت به مواد چرب
• مقاومت به تاخوردن
• خواص ضد قارچی
• نفوذپذیری مایعات در کاغذ و مقوا
• سنجش درجه چسب (نفوذپذیری به جوهر)
• کدری کاغذ و مقوا در حالتی که جسم زیر آن باشد
• PH
• مقاومت سطحی
• مقاومت به سوراخ شدن
• رطوبت
• مقاومت به کشش
• براقیت
• ضخامت
• مقاومت به پاره شدن
• زیری / صافی سطح کاغذ
• خمش مقوای فلوت دار
• میزان کش آمدن (طویل شدن)

و آزمون های خاص دیگر (نظیر نقطه ذوب در کاغذهای موم دار و سایر موارد) که نسبت به مقواها و کاغذهای خاص به کار می رود. قبل از توضیح آزمون ها، ذکر این نکته ضروری است که اولین مرحله کنترل کیفیت، بازدید ظاهری بسته ها می باشد. بازدید علایم و برچسب ها، سلامت بسته ها، اتصال ها، ابعاد، تسمه کشی، درب بندی و سایر موارد از جمله بازدید ظاهری جهت کنترل کیفیت بسته های کاغذی و مقوایی می باشند.

برای شروع آزمون باید بسته یا قطعه مورد آزمون برای مدت معینی تحت درجه حرارت و رطوبت نسبی معینی قرار گیرد؛

شرایط مناسب آماده سازی 

البته شرایط ترجیحی برای کلیه بسته ها حرارت 1±23  درجه سانتی گراد و رطوبت 2 ±50 درصد است.

حد گذشت رطوبت نسبی در صورتی که مقدار رطوبت نسبی معین شده باشد، نباید از شرایط جدول در هر ساعت بیش از 2 درصد اختلاف داشته باشد. در ضمن ممکن است تغییرات مداومی در رطوبت نسبی پدید آید که این تغییرات نباید 2%± تجاوز نماید. تغییرات اتفاقی به شرطی قابل قبول است که اثری مغایر یا مخالف با شرایط در نظر گرفته شده برای بسته یا نمونه مورد آزمون نداشته باشد.

حد متوسط رطوبت نسبی با حرارت را می توان از معدل ده بار خواندن رطوبت سنج و دماسنج به دست آورد. این مساله ممکن است در طول شرایط نگهداری و آزمون به طور پیوست ثبت شود. عکس العمل بسته و قطعات آزمایشی در برابر دما و رطوبت نسبی تقریبا به کندی صورت می گیرد. نوسانات زیادی با باز کردن مکرر درب اتاق نگهداری ایجاد می شود که این نوسانات روی شرایط آزمون تأثیر خیلی کمی دارد. محل آزمون باید طبق اصول فنی ساخته شود. اتاق آزمون باید کاملا جادار باشد و همچنین بتوان درجه حرارت و رطوبت نسبی آن را با توجه به شرایط تنظیم نمود. این محل به وسیله دستگاه خودکار، به طور پیوسته و مرتب حرارت و رطوبت نسبی را ثبت خواهد نمود. در صورت عدم وجود چنین آزمایشگاهی می توان از اتاقک مشروط سازی استفاده نمود. شرایط مشروط سازی برای بسته های پُر آماده حمل و نقل به طور مشرو در مقاله های پیش مطرح شده است.

شرح چند آزمون مهم در بسته های کاغذی و مقوایی

آزمون مقاومت بسته های مقوایی نسبت به فشار عمودی 

در واقع این آزمون نشان می دهد که چگونه مقاومت به فشار تا له شدن بسته حمل بار، تعیین می گردد. این آزمون می تواند به دو صورت انجام پذیرد: نحوه اول برای مطالعات مربوط به کیفیت بسته می باشد که در این حالت بسته خالی آزمایش می شود ولی در مورد بسته هایی که دارای محافظ های داخلی هستند (مانند مقواهای تا شده ای که در گوشه ها یا طول اضلاع بسته برای استحکام بیشتر گذرانده می شوند)، ممکن است در حالی که این ملحثات در جای خود قرار داده شده اند، آزمایش انجام شود. نحوه دوم برای مطالعه مقاومت بسته کامل می باشد. این آزمایش را روی بسته در حالی که بار و محافظ های داخلی در آن جای دارند، انجام می دهند. در اکثر بسته ها محتویات و محافظ های داخلی آن، قسمتی از وزن و فشار را تحمل می کنند. بسته را ممکن است طوری در ماشین آزمایش قرار دهند که مقاومت آن را نسب به فشار هر جهت تعیین نمایند.

این آزمون با قرار دادن بسته در بین دو صفحه فلزی مسطح انجام می گیرد. یکی از این صفحات فلزی به طریق مکانیکی یا هیدرولیکی حرکت کرده و بسته را تحت فشار قرار می دهد. یک وسیله ثبات نیز به ماشین اضافه نموده و تأثیر و تغییر بسته (خمیدگی) نشان داده می شود. این نیروهای فشاری مانند بعضی نیروهاست که در انبار و در هنگام حمل و نقل به بسته ها وارد می شوند.

وسایل مورد نیاز این آزمون شامل دستگاه سنجش فشردگی است که در مقاله گذشته توضییح داده شد.